W ostatnich badaniach naukowych zwrócono uwagę na kwetiapinę, atypowy lek przeciwpsychotyczny, który jest stosowany w leczeniu pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową (BAD). Badanie to dostarcza nowych, istotnych informacji na temat dawkowania kwetiapiny, co może mieć znaczący wpływ na praktykę kliniczną. Celem badania było opracowanie modelu farmakokinetycznego, który umożliwiłby precyzyjne dawkowanie tego leku, co jest kluczowe w kontekście złożoności leczenia pacjentów z BAD.
Charakterystyka choroby afektywnej dwubiegunowej i rola kwetiapiny
Choroba afektywna dwubiegunowa jest poważnym zaburzeniem nastroju, które objawia się epizodami manii oraz depresji. Występuje z wysoką częstością, a jej całkowita zapadalność wynosi około 1,02%. BAD wiąże się z wysokim ryzykiem samobójstw oraz poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi i społecznymi. Kwetiapina, będąca antagonistą receptorów neuroprzekaźników, jest stosowana w leczeniu tego schorzenia, jednak dotychczas brakowało precyzyjnych wytycznych dotyczących jej dawkowania.
Metodyka badania
W badaniu wzięło udział 99 pacjentów z BAD, którzy byli leczeni kwetiapiną w Xuzhou Oriental Hospital. Zbierano dane dotyczące stężenia leku, wskaźników fizycznych i chemicznych pacjentów oraz informacji o stosowanych lekach. Opracowano model farmakokinetyczny kwetiapiny, który uwzględniał zmienność indywidualną oraz wagę pacjentów.
Budowa modelu farmakokinetycznego
Model farmakokinetyczny kwetiapiny został opracowany przy użyciu nieliniowego modelowania efektów mieszanych (NONMEM). Kluczowe parametry to:
- CL/F (pozorna klirens doustny): 76,1 L/h
- V/F (pozorna objętość dystrybucji): 530 L
Model uwzględniał także wpływ masy ciała na klirens kwetiapiny, co jest istotne dla indywidualizacji dawkowania.
Wyniki badania
Rekomendacje dotyczące dawkowania
Na podstawie przeprowadzonych symulacji Monte Carlo, zalecenia dotyczące początkowej dawki kwetiapiny różniły się w zależności od masy ciała pacjentów:
- Dla pacjentów ważących 40–66 kg: 16 mg/kg/dzień, z prawdopodobieństwem osiągnięcia terapeutycznego stężenia wynoszącym 78,8%–82,2%.
- Dla pacjentów ważących 66–120 kg: 12 mg/kg/dzień, z prawdopodobieństwem osiągnięcia terapeutycznego stężenia wynoszącym 81,5%–85,5%.
W badaniu oceniono również prawdopodobieństwo przekroczenia górnej granicy terapeutycznego stężenia, które wynosiło odpowiednio 5,2%–10,3% dla niższej grupy wagowej oraz 3,6%–8,1% dla wyższej grupy wagowej.
Bezpieczeństwo stosowania
Ocena bezpieczeństwa stosowania kwetiapiny wykazała, że ryzyko przekroczenia górnej granicy terapeutycznego stężenia jest stosunkowo niskie, co potwierdza bezpieczeństwo stosowania zalecanych dawek. Wartości te są istotne dla praktyki klinicznej, ponieważ mogą pomóc lekarzom w podejmowaniu decyzji dotyczących leczenia pacjentów z BAD.
Dyskusja nad wynikami badania
Kwetiapina jest lekiem, który wykazuje skuteczność w leczeniu zarówno objawów pozytywnych, jak i negatywnych schizofrenii, a także w poprawie funkcji poznawczych pacjentów. Złożoność farmakokinetyki kwetiapiny oraz jej interakcje z innymi lekami mogą wpływać na konieczność dostosowania dawkowania. W badaniu nie uwzględniono wpływu polimorfizmu genetycznego, co może stanowić ograniczenie, jednak zastosowany model oparty na danych rzeczywistych pozwala na lepsze odwzorowanie warunków klinicznych.
Podsumowanie i wnioski
Badanie to po raz pierwszy dostarcza rekomendacji dotyczących początkowej dawki kwetiapiny u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową, opartych na modelowaniu farmakokinetycznym i danych z rzeczywistej praktyki klinicznej. Wyniki te mogą stanowić cenną wskazówkę dla lekarzy w codziennej praktyce oraz przyczynić się do poprawy jakości życia pacjentów z BAD.
Bibliografia
Zheng Zi-Qiang, Jin Ying-Wei, Yin Di, Chen Xiao, He Su-Mei, Liu Chen-Xu, Zhang Cun and Wang Dong-Dong. Model-informed precision dosing of quetiapine in bipolar affective disorder patients: initial dose recommendation. Frontiers in Psychiatry 2024, 15(4), 491-511. DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyt.2024.1497119.
